de tiranie van het leuk-zijn

Wanneer ik soms zie naar het onderwijs dan schud ik toch even het hoofd. En alvorens u denkt dat u hier weer iemand hoort zagen over de mensen van het onderwijs : ik behoor er zelf toe.
Wat ik hier neerschrijf is dan ook maar een indruk van wat ik jaren zie. Andere mensen kunnen andere dingen zien en andere dingen opmerken. Daar ben ik mij echt van bewust. Het zou mij zelfs geruststellen mocht de meerderheid het anders zien !

Wat ik vaststel is dat jongeren steeds meer bij de hand worden genomen en als kinderen worden behandeld. Kleine kinderen die geen of weinig verantwoordelijkheid aankunnen. Men 'rekent' er ook op : zowel de ouder als het kind. Bij slechte cijfers wordt vaak ten eerste naar de leerkracht gekeken. Heeft die wel voldoende geremedieerd ? Zijn de lessen wel leuk genoeg ? Of leerlingen/ouders die zeggen 'ze heeft gewoon geen tijd' ; en dat volgt de klassieke opsomming van alle mogelijke buitenschoolse activiteiten.

Ik heb niets tegen leuke lessen. Leuk is leuk voor iedereen. Leuk is meegenomen. Maar de eis dat onderwijs leuk moet zijn (anders zijn ze niet gemotiveerd) lijkt mij wel een brug te ver. Het leuke resulteert zich dan in projectdagen, waarbij vooral de leerkrachten ontzettend veel werken en waarbij het spel- en showelement hoog is. Spelen dus. Al leert men ook al spelend. En zeggen ze ook : "als we maar geen les hebben". Een snelle leerling vraagt nog vlug "we gaan het toch niet moeten leren zeker ?"

De meeste van mijn leerlingen vonden groepswerk vroeger leuk. Leuk, daar heb je het weer. Ze vonden het leuk omdat ze dan even niet geleid werden door de leerkracht en zelf hun ding konden doen. Nu vragen ze : kan je het niet gewoon uitleggen ? Moeten we dat echt zelf doen ? Ze hebben er geen zin in. Of geen tijd. Of, - en ik hoop echt dat dit het geval niet is - ze zien op tegen de intellectuele inspanning.
Wat ik ook vaak hoor : geef het op een kopie, dan moeten we het niet opschrijven.

Zijn onze jongeren dan zo moe ? Of schoolmoe ?

Sommigen zijn letterlijk heel erg moe. Met de GSM in bed (SMS !), tot de late uurtjes naar televisie kijken. Het gebeurt echt. Ook bij de jongste. Want televisie is leuk. En je mocht maar eens niet kunnen meepraten op de speelplaats.

7 uur op de schoolbanken. Er zijn leukere dingen. Veel leukere dingen. Eenmaal de bel en de poortdeur weer open opent zich een wereld aan leuke mogelijkheden. De school lijkt compleet achterhaald.

Het onderwijs moet leuk zijn wordt onderwijs als amusement, als vertier.
Binnen dat amusementskader passen dus ook : veel (meerdaagse) uitstappen in binnen- en buitenland. Op reis ! Het prijskaartje wordt zondermeer aangenomen (ondanks socialistische ministers van onderwijs !). Gezinnen moeten soms kiezen tussen of het financieren van de meerdaagse schoolreizen of een gezinsvakantie met z'n allen.

Op school leert een kind, tiener, een adolescent, de wereld kennen. Zo zou het toch moeten. De wereld is leuk, leren we de hen. De wereld is amusement. Werken moet leuk zijn.
Klopt er iets niet in mijn wereldbeeld als ik rond mij kijk en merk dat werken niet altijd leuk is maar ook andere doelen dient ? Dat er zoiets bestaat als uitgestelde beloning ? Dat wat niet leuk is niet per definitie minderwaardig is ? Klopt mijn wereldbeeld en mijn visie op de mens niet als ik denk dat frustratie inherent is aan een mensenleven ?
Heb ik een verkeerd beeld op het onderwijs als ik denk dat het organiseren van reizen, ieder leerjaar, niet echt tot de taken van het onderwijs hoort en dat scholen daardoor aan sociale schifting doen ?

U mag het echt zeggen.

machteloos

Soms kan ik mij behoorlijk machteloos voelen. Soms is dat naar aanleiding van één voorval, maar erger is als het om een jarenlange situatie gaat. Als ik zie dat er na jaren niets verandert. Dat er veel gezegd wordt maar weinig gedaan. Als ik zie dat sommige mensen er in slagen om toch altijd de beste stukjes voor zichzelf te houden (en te krijgen) en dan nog niet tevreden zijn.
Het gebeurt wel vaker dat ik soms een jaar van tevoren kan zeggen : dit loopt gegarandeerd mis. Soms knikken er wat mensen maar er wordt niets aan gedaan. Eerst de paniekvoetbal : redden wat er te redden valt en na verloop van tijd beseffen : dit is hopeloos. Weten dat je meewerkt aan wat hopeloos is en er o zo veel krachten in steken. Tot het inderdaad helemaal misloopt. Niet dat ik er een speciaal oog voor heb, mensen rondom mij zien meestal hetzelfde als ik. Maar de structuren zijn log en zwaar.
Mensen hopen soms op wonderen. Ik weet niet waar ze dat halen. Dat wij dat zouden kunnen. Wonderen verrichten. Soms zijn ze kwaad als we ze niet verrichten.

Evenwicht zoeken

zicht op Barcelona vanop Tibidabo

De eerste dag terug op het werk na een schitterende vakantie, het voelt toch een beetje pijnlijk aan. Want binnen de korste keren zit ik weer helemaal in de routine en glijdt de tijd weer zo door mijn hand. Dat laatste vind ik het ergste. Niet het werken op zich, maar dat de dagen zo snel voorbij gaan, dat de dag over is voor ik alles goed door heb.

Tijdens de vakantie heb ik dikwijls gedacht : ik wou dat ik een uurtje van deze dag in een doosje kon steken, dat ik Star Trek gewijs, mezelf tijdens het werkjaar dan kon 'beamen' naar dit moment : een moment in de zomer, tijdens een fietstocht, in het zwembad in de tuin, genietend van een ontbijt buiten. Kleine momenten die spijtig genoeg tijdens het werkjaar veel zeldzamer zijn. Ik zou zelfs gerust een uurtje per dag vakantie willen afstaan en het redden met dagen van 23 als ik daarmee tijdens het werkjaar nu en dan es een doosje met een uurtje kon openen. Als meer realistischer oplossing heb ik hier en daar vakantiefoto's op mijn mappen geplakt. Zo kan ik toch even in gedachten terugtoeven naar die zalige zorgeloze tijd én ondertussen ook beseffen dat die terug komt, hoera !

Het wordt opnieuw een balanceren en zoeken naar evenwicht. Soms weegt de lange rit naar het werk (minstens 45 min enkel) ons zwaar ; dan weer zijn we beiden gelukkig dat we - eenmaal thuis - 'ver' van het werk zijn en kunnen schuilen in een huis dat ons niet herinnert aan het werk. Omdat we allebei ook thuis moeten werken valt het ons niet altijd gemakkelijk om het evenwicht te behouden. Van buitenaf ziet het er misschien goed uit, dat wij ook vele uren thuis kunnen werken, maar voor je het weet achtervolgt het werk je overal en ben je nooit meer gerust. Ons werk is immers nooit af en ik heb zo'n stemmetje dat blijft herhalen : "Dit zou nog beter kunnen ...." Ik vrees dat het voor veel van mijn collega's eender is.

Ik heb het er niet gemakkelijk mee.